Một bài toán về hàm lồi không giảm

Tình cờ đọc trên facebook thấy có một bạn hỏi một bài toán Giải Tích cơ bản có liên quan đến hàm lồi, như sau đây

Bài toán. Cho $f:\,\mathbb R\to\mathbb R$ là một hàm lồi không giảm. Chứng minh rằng, tồn tại giới hạn $\mathop {\lim }\limits_{x \to – \infty } \frac{{f\left( x \right)}}{x}$ và kết quả giới hạn đó là một số thực không âm.

Để xử lý bài toán vừa được nêu, trước tiên cần chú ý đến bất đẳng thức cát tuyến nêu ở bài viết http://maths.vn/tinh-lien-tuc-cua-ham-loi/.

Bổ đề (bất đẳng thức cát tuyến). Cho $\mathbb I$ là một khoảng mở của đường thẳng thực và hàm số $f:\,\mathbb I\to\mathbb R$ lồi trên $\mathbb I$, khi đó với $[a;\,b]\subset\mathbb I$ cho trước thì ta đều có bất đẳng thức sau với mỗi $x\in [a;\,b]$ \[f(x)\le f(a)+(x-a)\frac{f(a)-f(b)}{a-b}.\]Ta cũng dùng lại kỹ thuật căn bản ở bài đó nơi đây, tức là xét hàm số không giảm là $K_0:\, \left(-\infty;\,0\right)\to\mathbb R$ với quy tắc cho tương ứng\[{K_0}\left( x \right) = \frac{{f\left( x \right) – f\left( 0 \right)}}{{x}}.\]Do $f$ là hàm không giảm trên $\mathbb R$, cho nên $K_0(x)\ge 0$ với mọi $x<0$, như vậy thì tập hợp khác rỗng sau đây sẽ là một tập bị chặn dưới bởi $0$\[{K_0}\left( {\left( { – \infty ;{\mkern 1mu} 0} \right)} \right) = \left\{ {{K_0}\left( x \right):\;x \in \left( { – \infty ;{\mkern 1mu} 0} \right)} \right\}.\]Gọi $L=\inf {K_0}\left( {\left( { – \infty ;{\mkern 1mu} 0} \right)} \right) $, lúc đó thì với mỗi số thực dương $\epsilon$ bất kỳ, theo bản chất của cận dưới đúng thì sẽ tồn tại số thực âm $x_{\epsilon}$ sao cho\[L +\epsilon> {K_0}\left( {{x_{\epsilon}}} \right) \ge L.\]Bây giờ với $x<x_{\epsilon}$, thì do tính không giảm của $K_0$ trên ${\left( { – \infty ;{\mkern 1mu} 0} \right)}$ ta có \[L +\epsilon> {K_0}\left( {{x_{\epsilon}}} \right)\ge {K_0}\left( {{x}} \right) \ge L.\]Như vậy là, cứ với mỗi số thực dương $\epsilon$ lại sẽ phải tồn tại số thực $x_{\epsilon}$ sao cho với mọi $x<x_{\epsilon}$ thì \[\left| {{K_0}\left( x \right) – L} \right| < \epsilon .\]Điều đó đồng nghĩa với  $\mathop {\lim }\limits_{x \to – \infty } \frac{{f\left( x \right)}}{x}=\mathop {\lim }\limits_{x \to – \infty } {K_0}\left( x \right)=L$, và do ${K_0}\left( {\left( { – \infty ;{\mkern 1mu} 0} \right)} \right)$ bị chặn dưới bởi $0$ cho nên $L\ge 0$ và ta có lời giải cho bài toán đã nêu.

$\square$

Nhận xét. Bài toán hoàn toàn có thể được xử lý bằng cách dùng tính không giảm của $K_0$, sau đó gọi một dãy $\left(s_n\right)_{n\in\mathbb N}$ thỏa mãn $\mathop {\lim }\limits_{n \to + \infty } {s_n} = – \infty $ và chứng tỏ sự hội tụ của dãy $K_0\left(s_n\right)$ dựa trên nguyên lý Weierstrass.

Tags: , , ,

Reply